22 ਜੁਲਾਈ 2023-ਲੁਧਿਆਣਾ ‘ ਚ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਵੱਲੋਂ 3 ਮਹੀਨਿਆਂ ਬਾਅਦ ਇੱਕ ਰਿਪੋਰਟ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸਾਰੇ ਵਿਭਾਗਾਂ ਨੂੰ ਕਲੀਨ ਚਿੱਟ ਮਿਲ ਗਈ ਹੈ। 11 ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਲਈ ਕੋਈ ਵਿਭਾਗ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਨਹੀਂ ਹੈ।ਜਾਂਚ ਵਿੱਚ ਸਾਹਮਣੇ ਆਇਆ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਹਾਦਸਾ ਕਿਸੇ ਇੱਕ ਵਿਭਾਗ ਦੀ ਅਣਗਹਿਲੀ ਕਾਰਨ ਨਹੀਂ ਵਾਪਰਿਆ, ਸਗੋਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਵਿਭਾਗਾਂ ਦੀਆਂ ਕਮੀਆਂ ਸਾਹਮਣੇ ਆਈਆਂ ਹਨ। ਕਮੀਆਂ ਹੋਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਸਾਰੇ ਵਿਭਾਗਾਂ ਨੂੰ ਕਲੀਨ ਚਿੱਟ ਦੇਣਾ ਵੱਡਾ ਸਵਾਲ ਹੈ। ਇਸ ਹਾਦਸੇ ‘ਚ 11 ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਹੈ।
ਐਸਡੀਐਮ ਹਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਇਹ ਬਹੁਤ ਦੁਖਦਾਈ ਘਟਨਾ ਹੈ। ਜਾਂਚ ਦਾ ਗਠਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਕ ਕਮੇਟੀ ਬਣਾਈ ਗਈ, ਜਿਸ ਵਿਚ ਮੈਜਿਸਟਰੇਟ ਸਬ-ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਸਨ। ਨਗਰ ਨਿਗਮ, ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਬੋਰਡ, ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਪੁਲਿਸ, ਸਿਵਲ ਸਰਜਨ ਅਤੇ ਫੋਰੈਂਸਿਕ ਵਿਭਾਗ ਦੀਆਂ ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਲੈ ਕੇ ਵਿਸਥਾਰਤ ਜਾਂਚ ਕੀਤੀ ਗਈ।ਰਿਪੋਰਟ ਵਿੱਚ ਪਾਇਆ ਗਿਆ ਕਿ ਹਾਦਸੇ ਵਾਲੇ ਦਿਨ ਫੈਕਟਰੀ ਦੀ ਕੋਈ ਵੀ ਯੂਨਿਟ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਕਰ ਰਹੀ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਨਿਗਮ ਤੋਂ ਹਾਦਸੇ ਵਾਲੀ ਥਾਂ ‘ਤੇ ਬਣੀਆਂ ਇਮਾਰਤਾਂ ਦਾ ਨਕਸ਼ਾ ਮੰਗਿਆ ਗਿਆ ਤਾਂ ਪਤਾ ਲੱਗਾ ਕਿ ਆਰਤੀ ਕਲੀਨਿਕ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇਹ ਵੀ ਨਿਗਮ ਦੇ ਨਕਸ਼ੇ ‘ਚ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਹ ਲੋਕ 1990 ਤੋਂ ਇੱਥੇ ਰਹਿ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਹ ਇਮਾਰਤ ਨਿਗਮ ਦੇ ਕਿਸੇ ਰਿਕਾਰਡ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਹੈ।
ਜਾਂਚ ‘ਚ ਪਤਾ ਲੱਗਾ ਕਿ ਹਾਦਸੇ ‘ਚ ਮੌਤ ਦਾ ਕਾਰਨ ਐੱਚ2ਐੱਸ ਗੈਸ ਸੀ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋਈ। 11 ਮੌਤਾਂ ਲਈ ਕੋਈ ਵੀ ਵਿਭਾਗ ਸਿੱਧੇ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਸਾਬਤ ਨਹੀਂ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਹਾਦਸਾ ਸੀਵਰੇਜ ਦੀ ਗੈਸ ਕਾਰਨ ਵਾਪਰਿਆ ਹੈ। ਇਹ ਗੈਸ ਹਰ ਸੀਵਰੇਜ ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।ਐਸਡੀਐਮ ਅਨੁਸਾਰ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਸਵਾਲ ਇਹ ਜ਼ਰੂਰ ਹੈ ਕਿ ਹਾਦਸੇ ਵਾਲੇ ਦਿਨ ਇੰਨੀ ਵੱਡੀ ਮਾਤਰਾ ਵਿਚ ਗੈਸ ਕਿਵੇਂ ਪੈਦਾ ਹੋਈ, ਇਹ ਤਾਂ ਰਿਪੋਰਟ ਵਿਚ ਜ਼ਰੂਰ ਲਿਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਪਰ ਜੇਕਰ 11 ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਜਾਨ ਚਲੀ ਗਈ ਤਾਂ ਕਿਤੇ ਨਾ ਕਿਤੇ ਸਾਰੇ ਵਿਭਾਗਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਪੱਧਰ ’ਤੇ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਸਮਝਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਜਿਹੜੀਆਂ ਕਮੀਆਂ ਰਹਿ ਗਈਆਂ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਧਿਆਨ ਰਖਿਆ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸੀਵਰੇਜ ਸਿਸਟਮ ਗੈਰ-ਕਾਨੂੰਨੀ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਇਮਾਰਤਾਂ ਦੀ ਕੋਈ ਯੋਜਨਾ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਬੋਰਡ ਜਾਂਚ ਕਰੇ।
ਰਾਤ ਸਮੇਂ ਸੀਵਰੇਜ ਵਿਚ ਕੈਮੀਕਲ ਪਾਉਣ ਵਾਲਿਆਂ ਖ਼ਿਲਾਫ਼ ਸਖ਼ਤ ਕਾਰਵਾਈ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇ। ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਨੇ ਯਕੀਨੀ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਆਪਣੀ ਰਿਪੋਰਟ ਭੇਜ ਦਿਤੀ ਹੈ। ਬਾਕੀ ਉੱਚ ਪੱਧਰੀ ਟੀਮਾਂ ਵੀ ਆਪਣੇ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਜਾਂਚ ਕਰ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। NGT ਇੱਕ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੱਧਰ ਦੀ ਤਕਨੀਕੀ ਟੀਮ ਹੈ। ਉਹ ਮਾਮਲੇ ਦੀ ਜਾਂਚ ਲਈ ਵੀ ਸਮਾਂ ਲੈ ਰਹੀ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਇਹ ਪਹਿਲਾ ਅਜਿਹਾ ਮਾਮਲਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਗੈਸ ਲੀਕ ਹੋਣ ਨਾਲ 11 ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਜਾਨ ਚਲੀ ਗਈ ਹੈ।ਹਾਦਸੇ ਵਿਚ ਮਰਨ ਵਾਲੇ 11 ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਸਾਹ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਵਿਚ ਦਮ ਘੁਟਣ ਦੇ ਕੋਈ ਲੱਛਣ ਨਹੀਂ ਦਿਖੇ। ਮੌਤ ਦਾ ਕਾਰਨ ਨਿਊਰੋਟੌਕਸਿਨ (ਨਸ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਜ਼ਹਿਰ) ਸੀ। ਸੀਵਰੇਜ ਦੇ ਮੈਨਹੋਲ ਵਿਚ ਕੈਮੀਕਲ ਰਿਐਕਸ਼ਨ ਹੋਇਆ। ਡਾਕਟਰਾਂ ਨੇ ਦਸਿਆ ਸੀ ਕਿ ਮਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਦੇ ਫੇਫੜੇ ਠੀਕ ਹਨ। ਇਸ ਗੈਸ ਨੇ ਉਸ ਦੇ ਦਿਮਾਗ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਉਸ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਹੈ।
