27 ਮਾਰਚ 2023-ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਜ਼ਿਲਾ ਲੁਧਿਆਣਾ ‘ਚ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਰੁਕਣ ਦਾ ਨਾਂ ਨਹੀਂ ਲੈ ਰਿਹਾ ਹੈ। IQAIR 2022 ਦੀ ਸਾਲਾਨਾ ਰਿਪੋਰਟ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਪਾਰਟੀਕੁਲੇਟ ਮੈਟਰ (PM) 2.5 ਮੁੱਲ ਵਿੱਚ ਲੁਧਿਆਣਾ ਵਿਸ਼ਵ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚ 19ਵੇਂ ਨੰਬਰ ‘ਤੇ ਖਿਸਕ ਗਿਆ ਹੈ, ਪਰ ਸਵਿਸ ਅਧਾਰਤ ਗੁਣਵੱਤਾ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਕੰਪਨੀ (IQAIR) ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਵਿੱਚ ਲੁਧਿਆਣਾ ਦੇਸ਼ ਦੇ 50 ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਿਤ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਦੱਸ ਦੇਈਏ ਕਿ ਮਹਾਂਨਗਰ ਵਿਸ਼ਵ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ 60ਵੇਂ ਨੰਬਰ ‘ਤੇ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਕਿ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਇਹ 46ਵੇਂ ਸਥਾਨ ‘ਤੇ ਹੈ। IQAIR ਦੁਆਰਾ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀ ਗਈ ਰਿਪੋਰਟ 131 ਦੇਸ਼ਾਂ, ਖੇਤਰਾਂ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ 7,323 ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਤੋਂ PM 2.5 ਹਵਾ ਗੁਣਵੱਤਾ ਡੇਟਾ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਰਿਪੋਰਟ ਵਿਚ ਵਿਸ਼ਵ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ 50 ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਿਤ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਭਾਰਤ ਦੇ 39 ਸ਼ਹਿਰ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।
ਲੁਧਿਆਣਾ ਨੇ 2022 ਦੇ ਅੰਕੜਿਆਂ ਦੇ ਆਧਾਰ ‘ਤੇ ਰਿਪੋਰਟ ਵਿੱਚ 60.7 ਮਾਈਕ੍ਰੋਗ੍ਰਾਮ ਪ੍ਰਤੀ ਮੀਟ੍ਰਿਕ ਘਣ (µg/m3) ਦਾ ਸਾਲਾਨਾ ਔਸਤ ਕਣ ਪਦਾਰਥ (PM) 2.5 ਮੁੱਲ ਦਰਜ ਕੀਤਾ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਇਹ ਵਿਸ਼ਵ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ 60ਵੇਂ ਸਥਾਨ ‘ਤੇ ਹੈ। 2021 ਵਿੱਚ, ਲੁਧਿਆਣਾ ਲਈ ਸਾਲਾਨਾ ਔਸਤ PM 2.5 ਮੁੱਲ 71.8 ਮਾਈਕ੍ਰੋਗ੍ਰਾਮ ਪ੍ਰਤੀ ਮੀਟ੍ਰਿਕ ਘਣ (µg/m3) ਸੀ, ਇਸ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ਵ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚ 41ਵਾਂ ਦਰਜਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।
ਰਿਪੋਰਟ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਸਾਲਾਨਾ ਔਸਤ PM 2.5 ਮੁੱਲ 60.7 µg/m3 ਦੇ ਨਾਲ, ਲੁਧਿਆਣਾ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਿਤ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚ 46ਵੇਂ ਸਥਾਨ ‘ਤੇ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ 2021 ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਿਤ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਹਿਰ ਦੀ ਰੈਂਕਿੰਗ ਵਿੱਚ 17 ਸਥਾਨਾਂ ਦੀ ਗਿਰਾਵਟ ਦਰਜ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ 2021 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚ 29ਵੇਂ ਸਥਾਨ ‘ਤੇ ਸੀ। ਇਸ ਸੂਚੀ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬ ਦੇ 11 ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਲੁਧਿਆਣਾ ਨੂੰ ਪੰਜਵਾਂ ਸਥਾਨ ਮਿਲਿਆ ਹੈ। ਫਤਿਹਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ ਵਿੱਚ ਲੁਹਾਰ ਮਾਜਰਾ ਕਲਾਂ ਪਹਿਲੇ ਅਤੇ ਫਰੀਦਕੋਟ ਦੂਜੇ ਸਥਾਨ ’ਤੇ ਰਿਹਾ। ਜਦੋਂਕਿ ਬਠਿੰਡਾ ਸੂਬੇ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਹੇਠਲੇ ਸਥਾਨ ’ਤੇ ਰਿਹਾ।2020 ਵਿੱਚ, ਲੁਧਿਆਣਾ ਵਿਸ਼ਵ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚ 45.2 µg/m3 ਦੇ PM 2.5 ਮੁੱਲ ਦੇ ਨਾਲ 142ਵੇਂ ਸਥਾਨ ‘ਤੇ ਸੀ। ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਲੁਧਿਆਣਾ ਪੰਜਵੇਂ ਅਤੇ ਸ੍ਰੀ ਫਤਹਿਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ ਪਹਿਲੇ ਸਥਾਨ ’ਤੇ ਹੈ। ਲੁਧਿਆਣਾ 2018 ਵਿੱਚ 95ਵੇਂ ਅਤੇ 2019 ਵਿੱਚ 127ਵੇਂ ਸਥਾਨ ’ਤੇ ਸੀ।
ਅੰਕੜਿਆਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਲੁਧਿਆਣਾ ਵਿੱਚ ਸਾਲਾਨਾ ਔਸਤ PM 2.5 ਸਾਲ 2018 ਵਿੱਚ 55.1 µg/m3 ਸੀ, ਜੋ ਕਿ 2019 ਵਿੱਚ ਘਟ ਕੇ 49.3 µg/m3, 2020 ਵਿੱਚ 45.2 µg/m3 ਰਹਿ ਗਿਆ। 2021 ਵਿੱਚ ਇਹ 71.8 ਸੀ ਜੋ ਕਿ 2018 ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸੀ।ਮਾਹਰਾਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਭਾਵੇਂ ਲੁਧਿਆਣਾ ਵਿਸ਼ਵ ਦੇ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਿਤ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚ 19ਵੇਂ ਸਥਾਨ ‘ਤੇ ਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਪਰ ਸਾਲਾਨਾ ਔਸਤ ਪੀਐਮ 2.5 ਦੇ ਹਿਸਾਬ ਨਾਲ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਹਵਾ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਦਾ ਪੱਧਰ ਲਗਾਤਾਰ ਉੱਚਾ ਹੈ। ਗ੍ਰੀਨਪੀਸ ਇੰਡੀਆ ਦੇ ਮੁਹਿੰਮ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਅਵਿਨਾਸ਼ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਰਿਪੋਰਟ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਲੁਧਿਆਣਾ ਵਿੱਚ ਸਾਲਾਨਾ ਔਸਤ PM 2.5 ਮੁੱਲ ਨਿਰਧਾਰਤ ਵਿਸ਼ਵ ਸਿਹਤ ਸੰਗਠਨ (WHO) ਦੇ ਮਿਆਰ (PM 2.5 ਮੁੱਲ 5 µg/m3 ਹੈ) ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੈ।
ਇਹ 10 ਗੁਣਾ ਤੋਂ ਵੱਧ ਵਧਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਇੱਕ ਮਹੀਨਾ ਵੀ ਨਹੀਂ ਲੰਘਿਆ ਜਦੋਂ ਇਹ WHO ਦੇ ਮਿਆਰ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਉੱਚ ਸਾਲਾਨਾ ਔਸਤ PM 2.5 ਮੁੱਲ ਮਨੁੱਖਾਂ ਲਈ ਸਿਹਤ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਪੈਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸਾਹ ਪ੍ਰਣਾਲੀ, ਦਿਲ ਅਤੇ ਮਾਨਸਿਕ ਸਿਹਤ ਆਦਿ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ, ਲੁਧਿਆਣਾ ਲਈ ਔਸਤ ਮਹੀਨਾਵਾਰ ਪੀਐਮ 2.5 ਮੁੱਲ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਨਵੰਬਰ ਮਹੀਨੇ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ 102.7 µg/m3 ਦਾ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਪੱਧਰ ਦੇਖਿਆ ਗਿਆ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਅਗਸਤ ਦੇ ਮਹੀਨੇ ਵਿੱਚ ਅਜਿਹਾ ਸਭ ਤੋਂ ਘੱਟ ਪੱਧਰ 30.7 ਦਰਜ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਅਵਿਨਾਸ਼ ਨੇ ਸੁਝਾਅ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਪਰਾਲੀ ਸਾੜਨਾ ਅਜਿਹੇ ਮਾਸਿਕ PM 2.5 ਮੁੱਲਾਂ ਲਈ ਨਵੰਬਰ ਅਤੇ ਦਸੰਬਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਕਾਰਕ ਜਾਪਦਾ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਦੂਜੇ ਮਹੀਨਿਆਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਮਹਾਂਨਗਰ ਵਿੱਚ ਕਠੋਰਤਾ ਅਤੇ ਵਾਹਨਾਂ ਦੇ ਧੂੰਏਂ ਤੋਂ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਵੱਧ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਸ਼ਹਿਰ ਦਾ ਦਰਜਾ
ਲੋਹਾਰ ਮਾਜਰਾ ਕਲਾਂ – 30
ਫਰੀਦਕੋਟ – 33
ਸ਼੍ਰੀ ਫਤਹਿਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ – 34
ਮੋਹਾਲੀ – 40
ਲੁਧਿਆਣਾ – 46
ਪਟਿਆਲਾ – 56
ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ – 71
ਸਲੌਦੀ – 75
ਦਬੁਰਜੀ – 77
ਜਲੰਧਰ- 83
ਬਠਿੰਡਾ – 141
